Η φυσικοθεραπεία στην περίοδο πριν τον τοκετό.

Η περίοδος της εγκυμοσύνης ειδικά, όταν πρόκειται για την πρώτη εγκυμοσύνη, είναι μια νέα εμπειρία για την γυναίκα η οποία φέρνει πολλές αλλαγές στο σώμα της. Υπάρχει μεγάλη διαθεσιμότητα πληροφοριών σε βιβλία, στο internet αλλά και σε εφαρμογές( apps) γι' αυτές τις αλλαγές που μπορούν να προετοιμάσουν τη μέλλουσα μητέρα. Σε αυτό το άρθρο θα αναφερθούμε στο πότε η φυσικοθεραπεία μπορεί να διευκολύνει την γυναίκα σε αυτές τις αλλαγές και να προσφέρει ανακούφιση.

Ο βασικός σκοπός της φυσικοθεραπείας κατά την εγκυμοσύνη είναι να βοηθήσει το σώμα να ανταπεξέλθει σε αλλαγές που αφορούν την κινητικότητα, το μυοσκελετικό και το αναπνευστικό σύστημα. Ήδη από τις πρώτες κιόλας μέρες της σύλληψης το σώμα αρχίζει και προσαρμόζεται στην κύηση. Η μήτρα μεγαλώνει αρχικά λόγω ορμονικών αλλαγών μέσα στην πύελο και καθώς το

έμβρυο αναπτύσσεται συνεχίζει να μεγαλώνει μηχανικά. Το σχήμα της αλλάζει, ανυψώνεται εκτός πυέλου στην κοιλιακή κοιλότητα και κατά το τέλος του 6ου μήνα βρίσκεται στο επίπεδο του ομφαλού. Μέχρι τον 8ο μήνα έχει ανυψωθεί έως την ξιφοειδή απόφυση( το τελευταίο σκληρό σημείο που ψηλαφούμε όταν ακολουθούμε κάθετα το στέρνο μας προς τα κάτω). Μεταξύ 8ου και 9ου μήνα η μήτρα κατέρχεται ξανά για να εμπεδωθεί στην πύελο και να σημάνει σταδιακά την έναρξη του τοκετού.

Όπως φαίνεται οι αλλαγές στο μέγεθος της μήτρας αλλά και οι μετατοπίσεις της είναι συνεχείς. Το κέντρο βάρους του σώματος μεταβάλλεται συνεχώς και επηρεάζει την στάση της εγκύου (τόσο στην καθιστή όσο και στην όρθια θέση) καθώς το σώμα της προσπαθεί να βρει ξανά την ισορροπία του. Ενόσω, λοιπόν, προσαρμόζεται μπορεί να οδηγήσει σε πιέσεις στην περιοχή της μέσης, των ισχίων αλλά και του αυχένα. Οι προσαρμογές που θα κάνει το σώμα για να"βολευτεί" ανακουφίζουν προσωρινά, ωστόσο η ακατάλληλη στάση και μηχανική του σώματος αυξάνει τη δυσφορία και την πιθανότητα τραυματισμού.

Η πλάτη, στο ύψος της θωρακικής μοίρας, αλλά και τα πλευρά μπορεί να επηρεαστούν από τις αλλαγές και τις πιέσεις και να χρειαστούν αποσυμφόρηση μέσα από ήπιους χειρισμούς και ασκήσεις. Μεγάλοι μαστοί και γερμένοι προς τα εμπρός ώμοι επιδεινώνουν περισσότερο την οσφυϊκή λόρδωση και τη ραχιαία κύρτωση. Ενίοτε μπορεί να ασκηθούν πιέσεις σε κάποια νεύρα (ωλένιο και μέσο) και να εμφανιστούν πόνος, αιμωδίες και αδυναμία στα άνω άκρα.

Αδύναμοι γλουτοί μπορεί να φανούν ανεπαρκείς στην λειτουργική στάση και να χρειαστεί ένα πρόγραμμα ενδυνάμωσης με θεραπευτικές ασκήσεις που θα ενισχύσουν το μυοσκελετικό σύστημα και θα βελτιώσουν την ισορροπία της μητέρας.

Στην περιοχή της κοιλιάς βρίσκεται ο στρογγύλος σύνδεσμος και καθώς η εγκυμοσύνη

προχωράει η διάταση του, η οποία είναι φυσιολογική λόγω της εγκυμοσύνης, μπορεί να φέρει συμπτώματα πόνου. Συνήθως γίνεται αντιληπτός ως ένας ξαφνικός σπασμός στην περιοχή της κοιλιάς ή ακόμα και στην περιοχή των ισχίων. Δημιουργεί άγχος και ανησυχίες παρόλο που με απλές διατάσεις, θέσεις και τεχνικές μπορεί εύκολα να χαλαρώσει.

Η φυσικοθεραπεύτρια μπορεί να αξιολογήσει την στάση και το μυοσκελετικό σας σύστημα, να διορθώσει ή να διευκολύνει τις προσαρμογές που συμβαίνουν στο σώμα και να σας συμβουλέψει ώστε τόσο η σωματική όσο και ψυχολογική σας υγεία κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης να παραμένει ομαλή. Μαζί της θα ενδυναμώσετε με ασφαλή τρόπο το μυικό σύστημα, θα σας λύσει απορίες που μπορεί να έχετε αλλά κυρίως θα σας ανακουφίσει :-)

Συνεχίζοντας, η ρελαξίνη, μια ορμόνη που παράγεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης από τις ωοθήκες, προκαλεί χάλαση των συνδέσμων και βοηθά τις αρθρώσεις να μαλακώσουν. Ο βαθμός χάλασης ποικίλει και είναι φυσιολογικός αλλά η σημαντική διάσταση της ηβικής σύμφυσης και η αστάθεια των ιερολαγονίων αρθρώσεων μπορεί να προκαλέσουν πόνο και δυσκολία στη βάδιση. Η φυσικοθεραπεύτρια μπορεί να αναγνωρίσει, να αξιολογήσει τα συμπτώματα και τη διάσταση και να βοηθήσει με την ανακούφιση των συμπτωμάτων.

Άλλες αλλαγές που μπορεί να εμφανίσει η μέλλουσα μητέρα είναι νυγμός( φαγούρα), καύσος και πόνος στο χέρι που μπορεί να αντανακλά μέχρι το ύψος του αγκώνα. Ονομάζεται σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα και συνήθως υποχωρεί μετά την κύηση. Κατά την περίοδο των συμπτωμάτων η φυσικοθεραπεύτρια θα σας ανακουφίσει από τα δυσάρεστα συμπτώματα και θα σας δείξει ασκήσεις που θα σας βοηθήσουν να ανακουφίζεστε και χωρίς την παρουσία της.

Εξαιρετικά πολύ σημαντικό ρόλο στην προετοιμασία του τοκετού παίζει η εκπαίδευση του πυελικού εδάφους. Το πυελικό έδαφος περιλαμβάνει μυικό ιστό, συνδετικό ιστό(

περιτονία) και φυσικά νεύρωση. Οι ασκήσεις στοχεύουν στη σύσπαση και χάλαση των μυών, την ισχυροποίηση τους και στη βελτίωση του μυϊκού τόνου. Είναι σημαντικό η μέλλουσα μητέρα πρώτα να συνειδητοποιήσει και στη συνέχεια να γυμνάσει αυτούς τους μυς καθώς κατά τον τοκετό θα μπορούν να διαστέλλονται και να συστέλλονται ευκολότερα τραυματίζοντάς την όσο το δυνατόν λιγότερο. Ακόμα πιο σημαντικό είναι πως η αποκατάσταση της περιοχής μετά τον τοκετό θα είναι ευκολότερη και θα μπορεί να επανέλθει στην προ τοκετού κατάσταση γρηγορότερα ειδικά αν οι ασκήσεις ακολουθηθούν και μετά τον τοκετό. Εξίσου χρήσιμη είναι η εκπαίδευση και η ενδυνάμωση της για τα συμπτώματα ακράτειας που προκύπτουν κατά την εγκυμοσύνη καθώς το βάρος της γυναίκας μεγαλώνει και η ενδοκοιλιακή πίεση αυξάνεται πιέζοντας την κύστη.

Η φυσικοθεραπεύτρια μπορεί επίσης να σας βοηθήσεις με συμβουλές και καθοδήγηση σε ότι αφορά τις θέσεις ύπνου που μπορούν να σας ανακουφίσουν από μυοσκελετικούς πόνους ή τη δυσφορία που ενίοτε φέρει η εγκυμοσύνη.

Τέλος, κατά το τρίτο τρίμηνο στο 60% των γυναικών εμφανίζεται δύσπνοια ή αίσθημα έλλειψης αναπνοής καθώς η έκπτυξη του διαφράγματος περιορίζεται από τη διογκωμένη μήτρα. Με την βοήθεια της φυσικοθεραπεύτριας μπορείτε να εκπαιδευτείτε στην θωρακική αναπνοή, σε τεχνικές χαλάρωσης και θέσεις που θα βελτιώσουν αυτήν την δυσφορία.

Υπάρχουν εξειδικευμένες φυσικοθεραπεύτριες στον τομέα της φυσικοθεραπείας στη γυναίκα. Αναζητήστε μια!

Αναφορές

Fiat, F.; Merghes, P.E.; Scurtu, A.D.; Almajan Guta, B.; Dehelean, C.A.; Varan, N.; Bernad, E. The Main Changes in Pregnancy— Therapeutic Approach to Musculoskeletal Pain. Medicina 2022,

Pascual, Z.N.; Langaker, M.D. Physiology, pregnancy. In StatPearls; StatPearls Publishing: Treasure Island, FL, USA, 2022.

Thabah, M.; Ravindran, V. Musculoskeletal problems in pregnancy. Rheumatol. Int. 2015, 35, 581–587

Soma-Pillay, P.; Nelson-Piercy, C.; Tolppanen, H.; Mebazaa, A. Physiological changes in pregnancy. Cardiovasc. J. Afr. 2016, 27, 89–94.